Sunday, July 28, 2019

‘Merakyatkan’ dasar luar Malaysia baharu


DALAM sidang Dewan Rakyat yang berlangsung minggu ini, Menteri Luar, Datuk Saifuddin Abdullah mencadangkan kepada Dewan Rakyat supaya ucapan Perdana Menteri, Tun Dr. Mahathir Mohamad di Perhimpungan Agung PBB ke-73 pada 28 September lalu di New York dijadikan sebagai asas dasar luar Malaysia yang baharu.

Dr. Mahathir dalam ucapannya antara lain telah menjelaskan posisi dasar luar Malaysia yang berteraskan kepada prinsip not favouring any power, neutrality dan prosper thy neighbour; kepentingan hubungan dengan negara-negara kuasa besar dunia; keadaan di Palestin; isu kaum Rohingya di Myanmar serta perang perdagangan antara negara kuasa ekonomi dunia.

Beliau juga memperakui kepentingan PBB sebagai platform utama untuk menyelesaikan pelbagai isu universal dan turut menyatakan harapan negara ini semoga badan dunia tersebut terus memainkan peranan pentingnya dalam memastikan keamanan dan keselamatan dunia sejagat terpelihara. Di samping itu, beliau turut menggariskan objektif dan perancangan dasar luar negara dalam era Malaysia Baharu iaitu to support the sustainability of economic, political and social development di dalam negara ini.
Menurut Saifuddin, kerangka dasar luar negara dalam era Malaysia baharu terdiri daripada empat komponen penting. Selain daripada semua intipati ucapan Dr. Mahathir di PBB; tiga komponen lain adalah seperti berikut – memperkasa Kementerian Luar Negara, mengukuhkan kerjasama antara agensi-agensi kerajaan, dan akhir sekali, meningkat penglibatan rakyat dalam proses pembuatan keputusan dasar luar negara.

Komponen akhir tersebut boleh disimpulkan sebagai satu usaha untuk ‘merakyatkan’ dasar-dasar kerajaan khasnya dasar luar negara. Idea ini adalah sesuatu yang sangat baik untuk dicuba dan dikembangkan khasnya di Malaysia ketika mana satu proses perubahan politik besar-besaran sedang hebat melanda sehingga mampu mengubah landskap politik Malaysia yang sudah terbentuk sejak sekian lama iaitu hampir 60 tahun bermula dari zaman negara ini mencapai kemerdekaan pada 1957.

Hari ini, khasnya dalam konteks demokrasi era Malaysia Baharu, sudah tiba masanya rakyat di negara mengambil tahu mengenai hal ehwal antarabangsa dan melibatkan diri dalam proses pembuatan dasar luar di negara mereka sendiri. Justeru, satu kajian yang terperinci yang akan menghasilkan satu kerangka dasar luar negara dalam era Malaysia Baharu mesti diadakan secepat mungkin oleh kerajaan untuk memastikan matlamat pelaksanaannya tercapai.

Idea untuk ‘merakyatkan’ dasar luar negara ialah sesuatu yang unik, murni serta demokratik. Ia juga memperlihatkan satu proses perubahan dasar luar negara daripada dasar luar yang bersifat state centric kepada dasar luar yang bersifat people-centric.
Dalam hal ini, banyak mekanisme yang bersifat demokratik boleh digunapakai seperti penubuhan jawatankuasa terpilih parlimen bagi dasar luar negara; kaukus hal ehwal luar bagi ahli parlimen; melibatkan badan pemikir (think-tank) dan badan bukan kerajaan (NGO); melibatkan ahli akademik dalam bidang berkaitan; serta melantik individu-individu yang pakar bagi menduduki jawatankuasa dasar luar negara di Wisma Putra. Boleh dipertimbangkan juga ialah penubuhan sebuah badan pemikir khas dasar luar seperti Council of Foreign Relations (CFR) di Amerika Syarikat untuk menasihati perdana menteri dan menteri luar negara berkaitan dengan isu-isu antarabangsa.

Janganlah hendaknya idea ini menjadi idea yang bersifat ‘syok sendiri’ dan hanya sebagai ‘halwa telinga’ untuk menyedapkan hati rakyat jelata yang telah memberikan sokongan yang padu dan sepenuh hati dalam PRU-14 yang lalu. Lebih teruk lagi, istilah ‘merakyatkan’ tersebut boleh disalahguna oleh pihak-pihak tertentu dalam parti kerajaan untuk tujuan atau maksud tertentu sehingga menjadikannya sebagai satu dasar luar yang bersifat ‘populis’, yakni untuk kebaikan rakyat semata-mata, dan bukan untuk kepentingan negara. Sekiranya ini berlaku, rakyat dan negara tidak akan mendapat apa-apa manfaat melainkan slogan ‘dasar luar populis’. Kalau hendak jadi populis pun, biarlah bertempat dan ikut keperluan semasa.

Walaupun banyak negara dunia cuba melaksanakan idea ini, ia sebaliknya hanyalah lip service sahaja. Negara-negara demokrasi Barat seperti Amerika Syarikat, Britain, Kanada, Perancis dan Jerman, sebagai contoh, mempunyai banyak mekanisme yang membolehkan rakyatnya untuk melibatkan diri dalam proses pembuatan keputusan dasar luar negara. Pun begitu, umumnya mengetahui keputusan akhir yang akan menentukan hala tuju dasar luar negara terletak di tangan elit-elit politik di negara tersebut dan bukannya rakyat jelata. Logiknya adalah pengurusan negara biasanya ditentukan oleh kerajaan yang berkuasa dan yang dipilih rakyat dan bukannya rakyat yang menentukan perjalanan sesebuah negara.
Dalam menghadapi keadaan ketidaktentuan dunia global pada hari ini, serta turut mengambil kira keadaan politik, ekonomi dan sosial di negara ini, khasnya pasca PRU Ke-14, Malaysia memerlukan dasar luar negara yang bersifat konstruktif. Harus diingatkan bahawa Malaysia pada ketika ini adalah an emerging middle power. Justeru, mesti ada persediaan dan perancangan untuk mencapai matlamat dan aspirasi sebagaimana yang tersebut.

PENULIS ialah Felo Penyelidik di Institut Analisis Politik Malaysia (Mapan) merangkap Pensyarah Sains Politik di Pusat Pengajian Antarabangsa, Universiti Utara Malaysia (UUM).

https://www.utusan.com.my/rencana/utama/8216-merakyatkan-8217-dasar-luar-malaysia-baharu-1.770462